សំណួរ : អ្វីទៅហៅថា ការបង្កើតថ្មី? |
|---|
ចម្លើយ : ការបង្កើតថ្មី គឺផលិតសំយោគថ្មី នៃគំនិត ឬរូបភាព ។ គឺផលិតការផ្ដុំថ្មីមួយ នៃមធ្យោបាយចាស់ៗទាំងឡាយ ដើម្បីសម្រេចគោលដៅមួយ ។ |
សំណួរ : អ្វីទៅហៅថា ឥន្ទ្រិយារម្មណ៍ (Sensation) ? |
|---|
ចម្លើយ : ឥន្ទ្រិយារម្មណ៍ ជាអារម្មណ៍របស់ឥន្ទ្រិយ ជាបាតុភូតចិត្តសរីរវិទ្យា (Phénomène psycho-physiologique) ដែលកើតឡើង ដោយរំញោចលើសរីរាង្គ ឥន្ទ្រិយមួយ (Organe sensoriel) ។ |
សំណួរ : តើឥន្ទ្រិយារម្មណ៍កើតមកពីអ្វី? |
|---|
ចម្លើយ : ឥន្ទ្រិយារម្មណ៍ កើតមកពីមានរំញោច (Excitation) ។ |
សំណួរ : តើរំញោចកើតមកពីអ្វី? |
|---|
ចម្លើយ : រំញោច កើតមកពីការប៉ះទង្គិចគ្នា រវាងសរីរាង្គឥន្ទ្រិយ និងវត្ថុម្យ៉ាង ដែលគេហៅថា ភ្ញោច (Excitant) ។ |
សំណួរ : តើភ្ញោចមានប៉ុន្មានប្រភេទ ? |
|---|
ចម្លើយ : ភ្ញោចមានបីប្រភេទធំៗ គឺ : ១. ភ្ញោចមេកានិច (Excitant mécanique) មានកម្លាំង និងសម្ពាច ។ ២. ភ្ញោចរូបវិទ្យា (Excitant physique) មានកម្ដៅស្មើសំឡេងអគ្គិសនី ។ ៣. ភ្ញោចគីមី (Excitant chimique) មានរសជាតិជូរ រស់ជាតិចត់ ។ |
សំណួរ : បើសិនជាយើង ត្រូវខ្សែភ្លើងឆក់ តើឥន្ទ្រិយារម្មណ៍របស់យើង បានទទួលភ្ញោចអ្វី? |
|---|
ចម្លើយ : បើខ្សែភ្លើងឆក់ តន្ទ្រិយារម្មណ៍របស់យើង ទទួលភ្ញោចមេកានិច ព្រោះអារម្មណ៍របស់យើង ទទួលការញាក់ ស្លុត ស្រយង់ ។ |
សំណួរ : បើសិនជាយើងរលាកភ្លើង តើឥន្ទ្រិយារម្មណ៍របស់យើង បានទទួលភ្ញោចអ្វី? |
|---|
ចម្លើយ : បើយើងរលាកភ្លើង ឥន្ទ្រិយារម្មណ៍របស់យើង ទទួលកម្ដៅ បណ្ដាលឲ្យយើងឈឺចាប់ ពើត ផ្សា ។ យើងនឹងទទួលភ្ញោចរូបវិទ្យា ។ |
សំណួរ : បើសិនយើងទទួលទានម្ជូរ ឬស្ដៅ តើឥន្ទ្រិយារម្មណ៍របស់យើង បានទទួលភ្ញោចអ្វី? |
|---|
ចម្លើយ : បើសិនយើងទទួលទានម្ជូរ ឬស្ដៅ យើងទទួលភ្ញោចគីមី ព្រោះអណ្ដាតយើង ទទួលរសជាតិជូរ ឬចត់ បណ្ដាលឲ្យយើងស្រៀវមួយរំពេច ។ |
សំណួរ : តើអ្វីដែលជាគ្រឿងបណ្ដាលឲ្យយើង មានភ្ញោចនោះ ? |
|---|
ចម្លើយ : គឺកោសិកាចុងទាំងឡាយ (Cellules terminales) ។ កោសិកានេះ ស្ថិតនៅក្នុង នៃសរីរាង្គទាំងពួងរបស់យើងទាំងអស់ មានមុខងារចាំទទួលសម្ផស្ស ហើយបង្កើតជាភ្ញោចឡើង ។ |
សំណួរ : តើភ្ញោចទាំងបី មានទាក់ទងនឹងខួរក្បាល ឬទេ? |
|---|
ចម្លើយ : ភ្ញោចទាំងបី មានទាក់ទងទៅខួរក្បាល ជាពិសេសបំផុត ។ |
សំណួរ : ចុះបើភ្ញោចទាំងបី មានទំនាក់ទំនងទៅនឹងខួរក្បាល តើមានអ្វីជាអ្នកនាំចរន្ត ទៅដល់ខួរក្បាល ? |
|---|
ចម្លើយ : អ្នកដែលនាំចរន្ត ទៅដល់ខួរក្បាល គឺសរសៃប្រសាទ (Voie nerveuse) ។ |
សំណួរ : ចុះមនុស្ស ដែលមានសរីរាង្គ ប្រកបដោយសរសៃប្រសាទស្លាប់ អាចចាត់ទុកថា មនុស្សនោះ មានឥន្ទ្រិយារម្មណ៍ឬទេ ? |
|---|
ចម្លើយ : មនុស្សានសរីរាង្គ ប្រកបដោយសរសៃប្រសាទស្លាប់ គេពុំអាចចាត់ទុកថា មានឥន្ទ្រិយារម្មណ៍ឡើយ ព្រោះមនុស្សនោះ ពុំទទួលនូវសម្ផស្សផ្សេងៗ ។ ហេតុនេះ ភ្ញោចក៏ឥតកើតមានដែរ តែគេអាចមានរើផ្លេច (Reflexe) ។ |
សំណួរ : នៅពេលណា ដែលគេសម្គាល់ថា ឥន្ទ្រិយារម្មណ៍ ជាការណ៍វេទនា (fait affectif) ? |
|---|
ចម្លើយ : គេសម្គាល់ឥន្ទ្រិយារម្មណ៍ ជាការណ៍វេទនា នៅពេលដែលឥន្ទ្រិយារម្មណ៍នោះ មានលក្ខណៈវេទនា អាចផ្ដល់នូវការត្រេកត្រអាល ការស្រយុតស្រយង់ចិត្ត ឬការរន្ធត់ចិត្ត ។ |
សំណួរ : នៅពេលណា ដែលគេសម្គាល់ថា ឥន្ទ្រិយារម្មណ៍ ជាការណ៍បញ្ញា (fait de connaissance) ? |
|---|
ចម្លើយ : គេសម្គាល់ឥន្ទ្រិយារម្មណ៍ ជាការណ៍បញ្ញា នៅពេលដែលឥន្ទ្រិយារម្មណ៍នោះ ទៅទាក់ទងនឹងវត្ថុមួយ នៅខាងក្រៅចិត្តយើង ។ |
សំណួរ : តើគេអាចជឿបានថា មនុស្សស្លាប់ដៃ ស្លាប់ជើង អាចមានឥន្ទ្រិយារម្មណ៍ទេ ? ហេតុអ្វី ? |
|---|
ចម្លើយ : គេអាចជឿបានថា មនុស្សពិការនេះ អាចមានឥន្ទ្រិយារម្មណ៍បាន ប៉ុន្តែមានលក្ខណៈជាឥន្ទ្រិយារម្មណ៍ ដែលមានសភាពជារូបភាព នៅក្នុងអារម្មណ៍របស់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះ ។ |
សំណួរ : តើឥន្ទ្រិយារម្មណ៍ជារូបភាព មាននៅក្នុងឥន្ទ្រីយណា ច្រើនជាងគេ ? ហេតុអ្វី ? |
|---|
ចម្លើយ : ឥន្ទ្រិយារម្មណ៍ជារូបភាព មាននៅក្នុងចក្ខិន្ទ្រិយ និងសោតិន្ទ្រីយ ច្រើនជាងគេ ព្រោះចក្ខុបានទទួលនូវរូបភាព ជាយូរយារណាស់មកហើយ ។ ចក្ខុបានឃើញរូបភាព ជាអនុស្សាវរីយ៍ ដិតដាបនៅក្នុងអារម្មណ៍ ពុំអាចនឹងរលប់ទៅវិញ ដោយស្រួលៗឡើយ ។ ជួនកាលរូបភាពនោះ មានឥទ្ធិពល អាចបណ្ដាលឲ្យមនុស្សសប្បាយរីករាយ សើច ឬយំផងក៏មាន ។ នេះពុំមែនបានន័យថា មនុស្សនោះមានមនោគតិបង្កើតទេ (Imagination créatrice) តែមនុស្សនោះ មានអារម្មណ៍ប្រកបដោយមនោគតិ រំឭកឡើងវិញ (Imagination reproductrice) ប៉ុណ្ណោះឯង ។ ម្យ៉ាងទៀតរូបភាព ក៏មាននៅក្នុង សោតិន្ទ្រីយដែរ ព្រោះសំឡេងអាចដិតជាប់ នៅក្នុងអារម្មណ៍ដ៏យូរលង់ រហូតមនុស្សស្លាប់ទៅវិញផងក៏មាន ។ សំឡេង ជាអនុស្សាវរីយ៍បង្កើតរូបភាព ក្នុងអារម្មណ៍ បណ្ដាលឲ្យគេយំសោក ឬសើចម្នាក់ឯងផង ។ នេះជារូបភាព ដែលស្ថិតនៅក្នុងទ្វារទាំងពីរ នៃឥន្ទ្រីយរបស់មនុស្សគ្រប់រូប ។ |
សំណួរ : ហេតុអ្វីបានមនុស្ស អាចរំឭកឡើងវិញ ឬស្គាល់ឡើងវិញនូវអតីតកាល ? |
|---|
ចម្លើយ : មនុស្សអាចរំឭកឡើងវិញ ឬស្គាល់ឡើងវិញ នូវអតីតកាល ព្រោះមនុស្សមានលំនឹក (Mémoire) ។ |
សំណួរ : អ្នកប្រាជ្ញខ្លះ បានជឿថា លំនឹក (Mémoire) ជាការណ៍ (fait) ដែលទាក់ទងទៅនឹងសរីរាង្គ ឯចំណែកអ្នកប្រាជ្ញខ្លះទៀតយល់ថា លំនឹកជាសត្តិមួយ ដែលទាក់ទងទៅនឹងចិត្តគំនិត ។ តើអ្នកយល់យ៉ាងដូចម្ដេច ចំពោះមតិពីរប្លែកគ្នានេះ ? |
|---|
ចម្លើយ : ពួកអ្នករូបធាតុនិយម (matérialiste) យល់ថា លំនឹកទាក់ទងទៅនឹងសរីរាង្គ ឯចំណែកពួកអ្នកគំនិតនិយម ពោលអះអាងថា " លំនឹក " កើតមកពីសត្តិ ដែលទាក់ទងទៅនឹងចិត្តគំនិត ។ បញ្ហាដែលចោទឡើង ឃើញថា មានតែមួយ គឺការកើតមានតែ " លំនឹក " ។ ឯចំណែកយោបល់ និង សន្និដ្ឋានរបស់ពួកអ្នកប្រាជ្ញ ឃើញថាខុសគ្នា ។ អ្នកមួយយល់ថា បើគ្មានទំនាក់ទំនង រវាងសរីរាង្គទេ លំនឹក ក៏ពុំអាចកើតមានបានដែរ អ្នកមួយយល់ផ្សេងថា បើសិនជាគ្មានទំនាក់ទំនង រវាងចិត្តគំនិតទេ " លំនឹក " ច្បាស់ជាពុំអាចកើតឡើយ ។ ដើម្បីវិនិច្ឆ័យលើទស្សនៈទាំងពីរនេះ គប្បីយើងពិិនិត្យគំនិតអ្នកប្រាជ្ញទាំងនេះ មួយម្ដងសិន ៖ តើសរីរាង្គ បានបង្កើតលំនឹកមែនឬទេ ? សរីរាង្គ ជាការប្រមូលផ្ដុំ និងជាអ្នកបង្កើតជីវិត ឲ្យវិញ្ញាណ រីឯវិញ្ញាណ ជាកន្លែងផ្ទុកនូវអារម្មណ៍ទាំងឡាយ ។ នៅក្នុងអារម្មណ៍នោះឯង គេឃើញមានមនោសញ្ចេតនា ។ មនោសញ្ចេតនា លាក់ទុកនូវ " លំនឹក " ដែលជាប្រធាន នៃការវែកញែកនោះឯង ។ ដូច្នេះ យើងឃើញថា សរីរាង្គ ជាអ្នកដើមអាទិបង្កើត " លំនឹក " ។ ពុទ្ធិសច្ចៈ របស់អ្នករូបធាតុនិយម ប្រកបដោយសុភវិនិច្ឆ័យមែន ព្រោះបើសិនជាគ្មានសរីរាង្គ កាលណាឡើយ នឹងមានវិញ្ញាណ បើសិនជាគ្មានវិញ្ញាណ ម្ដេចឡើយនឹងមានអារម្មណ៍ ។ បើសិនគ្មានអារម្មណ៍ កាលណាឡើយនឹងមនោសញ្ចេតនា ហើយបើខ្វះមនោសញ្ចេតនា តើមាន " លំនឹក " ពីណាមក ? ចូរយើងក្រឡេកមកមើល វិនិច្ឆ័យរបស់អ្នកគំនិតនិយមម្ដងវិញ តើមានលក្ខណៈយ៉ាងណាដែរ ចំពោះពាក្យថា ៖ " លំនឹកកើតមកពីទំនាក់ទំនង រវាងសត្តិ និងចិត្តគំនិត " ។ ដោយពុំបាច់យកសត្តិ មកវិនិច្ឆ័យ គឺគ្រាន់តែលើកយកចិត្តគំនិតតែម្យ៉ាង មកពិនិត្យ ក៏យើងអាចឆ្លើយបានថា ទស្សនៈនេះ ក្រសោបយកឧត្ដមគតិមួយភាគធំ ស្រេចទៅហើយ ។ ព្រោះថា ចិត្តគំនិត ក៏ស្ថិតនៅក្នុងមនោសញ្ចេតនាដែរ ។ ចិត្តគំនិត បានចូលទៅជ្រកនៅក្នុងខួរក្បាល ដែលជាទីតាំងយ៉ាងធំ នៃអារម្មណ៍ ។ ដូច្នេះ " លំនឹក " ពិតជាកើតមកពីទំនាក់ទំនង " ចិត្ត និងសត្តិ " នេះផង និងសរីរាង្គកាយផង ។ សរុបសេចក្ដីមក អ្វីក៏ដោយ ឲ្យតែទាក់ទងនឹងខួរក្បាល សុទ្ធតែមានលក្ខណៈជាវិជ្ជមាន ទៅលើចំណោទខាងលើនេះទាំងអស់ ។ |
សំណួរ : អ្វីទៅហៅថា មនោគតិរំឭកឡើងវិញ (Imagination reproductrice) ? |
|---|
ចម្លើយ : ដែលហៅថា មនោគតិរំឭកឡើងវិញ គឺមនោគតិ ដែលធ្វើឲ្យរូបភាព នៃព្រឹត្តិការណ៍មួយ ដែលកន្លងផុតទៅហើយ លេចចេញមកវិញ ហើយប្រកបដោយលក្ខណៈ ហាក់ដូចជារូបភាពបច្ចុប្បន្ន ។ |
សំណួរ : អ្វីទៅដែលហៅថា មនោគតិបង្កើត (Imagination créatrice) ? |
|---|
ចម្លើយ : មនោគតិបង្កើត គឺមនោគតិ ដែលបំបែករូបភាពទាំងឡាយ ដែលមាននៅក្នុងលំនឹក ដើម្បីយកមកធ្វើសំយោគ ឲ្យបានជារូបភាពថ្មី ។ |
សំណួរ : តើមនោគតិបង្កើត ចែកជាប៉ុន្មានសណ្ឋាន ? គឺអ្វីខ្លះ ? |
|---|
ចម្លើយ : មនោគតិបង្កើត ចែកជាបីសណ្ឋាន គឺ : ១. សណ្ឋានឈឺ ២. សណ្ឋានជាន់ទាប ៣. សណ្ឋានជាន់ខ្ពស់ |
សំណួរ : ចុះការយល់សប្តិ ជាមនោគតិបង្កើត ក្នុងសណ្ឋានអ្វី? |
|---|
ចម្លើយ : ការយល់សប្តិ ជាមនោគតិ បង្កើតក្នុងសណ្ឋានជាន់ទាប ។ ព្រោះការយល់សប្តិ ជាសំណង់រូបភាព ប្រកបដោយលក្ខណៈវត្ថុវិស័យភាព នៅពេលដែលលង់ក្នុងដំណេក ។ |
សំណួរ : ចុះនៅពេលយល់សប្តិ តើសរីរាង្គឥន្ទ្រិយ មានដើរឬទេ ? |
|---|
ចម្លើយ : នៅពេលយល់សប្តិ សរីរាង្គឥន្ទ្រិយឥតដើរទេ ។ |
សំណួរ : បើនៅពេលយល់សប្តិ សរីរាង្គឥន្ទ្រិយឥតដើរទេ ហេតុអ្វីក៏មានសំណង់រូបភាព ? តើសំណង់រូបភាពនោះ មកពីណា? |
|---|
ចម្លើយ : នៅពេលយល់សប្តិ សរីរាង្គឥន្ទ្រិយ បានឈប់សម្រាក តែមានព្រលឹងវិញ្ញាណប្រក្រតី ពោលគឺ សរីរាង្គឥន្ទ្រីយ មានមុខងារផ្សេងទៀត ជាមួយអារម្មណ៍ក្នុងការបង្កើតសំណង់រូបភាព គឺមានលក្ខណៈជារូបភាពប្រត្យក្សផង ជារូបភាពមនោគតិផង ។ |
សំណួរ : អ្វីទៅហៅថា ការរវើរវាយ (Rêveries) ? |
|---|
ចម្លើយ : ការរវើរវាយ គឺជាសភាពអកម្មមួយនៃចិត្ត ដែលរង់ចាំទទួលនូវរូបភាពទាំងអស់ កើតមានឡើង ហើយរូបភាពទាំងឡាយ ដែលកើតមក សុទ្ធតែតាមរបៀបបណ្ដុំគំនិតទាំងអស់ (Association des idées) ។ |
រៀបរៀងដោយ : សុខ សុត្ថាល សាស្ត្រាចារ្យបវញ្ញាទស្សនវិជ្ជា
ឆ្នាំបោះពុម្ពផ្សាយ : ថ្ងៃទី ២៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៧៥
បោះពុម្ពដោយ : រោងពុម្ព មហាលាភ
0 comments:
Post a Comment