សំណួរ : អ្វីទៅហៅថា ស្យង់? |
|---|
ចម្លើយ : ស្យង់ ជារបកគំហើញ នៃទំនាក់ទំនង ដែលមានក្នុង តថៈ ជាការខិតខំ ដើម្បីពន្យល់ និងស្គាល់អ្វីដែលមាន ។ |
សំណួរ : អ្វីទៅហៅ ថា តិចនិច ? |
|---|
ចម្លើយ : តិចនិច ជាកម្រល្បិចជាក់លាក់ ដើម្បីបង្កើតលទ្ធផល ដែលគេយល់ថា មានប្រយោជន៍ ។ តិចនិច តម្រង់ទៅរកអ្វី ដែលមានប្រយោជន៍ ហើយជាអ្នកបំពេញសេចក្ដីត្រូវការទាំងអស់ របស់មនុស្ស ។ តិចនិច ខំបង្កើតអ្វី ដែលយើងប្រាថ្នា ចង់ឲ្យមាន ហើយដែលមិនទាន់មាននៅឡើយ ។ |
សំណួរ : តើស្យង់ មានលក្ខណៈគំនិតយ៉ាងដូចម្ដេច ? |
|---|
ចម្លើយ : គំនិតស្យង់ មិនទទួលស្គាល់អ្វី ដោយខ្វះភស្តុតាងទេ ។ ស្យង់ មិនរាថយ ចំពោះការទិតៀនទាំងឡាយ ព្រោះស្យង់មានលក្ខណៈជាគំនិតរិះគិត (Esprit critique) តែងទិតៀនលើគំនិតផ្ទាល់របស់ខ្លួន ថែមទៀតផង ។ ស្យង់ មានលក្ខណៈជាគំនិតសកល (Esprit universel) កាលណាស្យង់ កើតចេញពីវិចារណញាណ ជាគំនិតជាក់ច្បាស់ ដែលផ្ទុយស្រលះពីលក្ខណៈ ប្រហាក់ប្រហែលនៃគំនិតសាមញ្ញ ។ |
សំណួរ : អ្នកប្រាជ្ញឈ្មោះអ្វី ដែលបានបំបែកស្យង់ ជាប្រាំមួយផ្នែក ? តើអ្វីខ្លះ ? |
|---|
ចម្លើយ : លោក អូគុសកុង បានបំបែកស្យង់ជាប្រាំមួយផ្នែក គឺ ៖ ១. គណិតវិទ្យា ២. តារាវិទ្យា ៣. រូបវិទ្យា ៤. គីមី ៥. ជីវវិទ្យា ៦. សង្គមវិទ្យា |
សំណួរ : គេបានពោលថា " ស្យង់ " បានត្រូវឃ្លាតចេញពីទស្សនវិជ្ជា ដោយការរីកចម្រើន នៃពុទ្ធិរបស់អ្នកប្រាជ្ញទាំងឡាយ ។ ចូររៀបរាប់ឈ្មោះ អ្នកប្រាជ្ញវិទ្យាសាស្ត្រ និងមុខវិជ្ជារបស់អ្នកប្រាជ្ញទាំងនោះ ដែលអ្នកបានដឹង ? |
|---|
ចម្លើយ : ដោយសារមនុស្ស មានបំណងចង់កែប្រែធម្មជាតិ ដើម្បីតម្រូវទៅតាមសេចក្ដីត្រូវការរបស់ខ្លួន ទើបមនុស្សបង្កើតស្យង់ឡើង ។ ក្នុងចំណោមអ្នកប្រាជ្ញទាំងឡាយ ដែលមានជំនឿ និងទំនោរគតិពិចារណា (Tendance Réflèchie) បានពុះពារឧបសគ្គ ព្រមទាំងចំណាយកម្លាំង គំនិតបញ្ញារបស់ខ្លួន ដើម្បីតាមដាន រកប្រភពនៃសច្ចៈ (Origine de la vérité) ក្នុងមាគា៌របស់ស្យង់ ។ រីឯអ្នកប្រាជ្ញទាំងនោះ គេសង្កេតឃើញ ៖
|
សំណួរ : អ្នកយល់ដូចម្ដេច ចំពោះមតិមួយ ដែលបានពោលថា " ទស្សនវិជ្ជា ជាការពិចារណា មិនមែនជាការបូកបញ្ចូលចំណេះទាំងអស់ទេ " ។ ចូរវែកញែក និងឲ្យយោបល់ ចំពោះមតិខាងលើនេះ ។ |
|---|
ចម្លើយ : ទស្សនវិជ្ជា គឺស្នេហាគតិបណ្ឌិត នេះជានិយមន័យ ដែលគេបានបកស្រាយ តាមភាសារបស់ក្រិចថា " ភីឡូសូភីយ៉ា " (PHILOSOPHIA) ។ ពាក្យថា " ស្នេហា " គឺចូលចិត្ត ស្រឡាញ់ និងចង់បាន ។ តើអ្នកទស្សនវិជ្ជា ស្រឡាញ់ និងចង់បានអ្វី? ឆ្លើយថា អ្នកទស្សនវិជ្ចា ស្រឡាញ់ឧត្ដមគតិត្រូវ ទោះបីក្នុងវិស័យណាក៏ដោយ ។ ដូច្នេះ ដើម្បីឲ្យបានឧត្ដមគតិត្រូវ អ្នកទស្សនវិជ្ជា បានប្រើមនោសញ្ចេតនា និងបញ្ញារបស់ខ្លួន ស្រាវជ្រាវរក " ពុទ្ធិសច្ចៈ " ដោយប្រើជាចាំបាច់ នូវការពិចារណា ។ ការពិចារណាហេតុ និងផល ទៅលើធម្មជាតិ និងវត្ថុធាតុផ្សេងៗ ក្នុងធម្មជាតិ ជាកម្មវត្ថុរបស់អ្នកឯកទេស ។ ពិតមែនហើយថា មនុស្សម្នាក់ៗ ពុំអាចក្រសោមយកវិជ្ជាឯកទេសទាំងអស់បានទេ ក៏ប៉ុន្តែគេអាចបូកបញ្ចូលចំណេះជាច្រើន ដាក់ទៅក្នុងគំនិតរបស់គេបានដែរ ឲ្យតែខួរក្បាលរបស់គេ ទទួលយកចំណេះនោះបាន ។ សព្វថ្ងៃនេះ វិទ្យាស្ថានពហុតិចនិច បានកើតមានឡើង ស្ទើរតែគ្រប់អារ្យប្រទេសទាំងអស់ ។ ការបង្កើតសាលាពហុតិចនិច (Politechnique) នេះ ពុំមែនមានន័យថា គ្រាន់តែឲ្យមនុស្សពិចារណាម្យ៉ាងប៉ុណ្ណោះទេ តែគេបានបង្កើតឡើង ដើម្បីជ្រើសរើសមនុស្សទាំងឡាយណា ដែលមានខួរក្បាល អាចទទួលយកការបូកចំណេះ ជាគតិបណ្ឌិតនោះឯង ។ ដូច្នេះ យើងអាចសន្និដ្ឋានបានថា ចំណេះទាំងអស់ ទោះស្យង់ក្ដី ពុំមែនស្យង់ក្ដី តិចនិចក្ដី ពុំមែនតិចនិចក្ដី សុទ្ធតែប្រើការពិចារណាទាំងអស់ ។ ម្យ៉ាងទៀត យើងឃើញថា ព្រះពុទ្ធពុំគ្រាន់តែបូកចំណេះទាំងអស់ របស់មនុស្សប៉ុណ្ណោះទេ តែព្រះពុទ្ធត្រាស់ ដឹងឥតសល់ចន្លោះត្រង់ណាបន្តិច អាស្រ័យការពិចារណានេះដែរ ។ ដូច្នេះ មតិខាងលើនេះ ខុសស្រលះពីគោលដៅពិតរបស់ន័យថា " ទស្សនវិជ្ជា ជាប្រភពនៃការពិចារណា ទៅលើចំណេះទាំងអស់ ក្នុងលោក និងក្រៅលោក " ។ ជាមួយគ្នានឹងការពិចារណានេះ លោក " ប៉ូលវ៉ាលេរី (Paul Valéry) " ក៏បានយល់ស្របនឹងទស្សនៈខាងក្រៅនោះដែរ គឺ " ខ្ញុំទុកជាអ្នកទស្សនវិជ្ជា នូវជនទាំងឡាយណា ដែលខិតខំស្វែងរកគំហើញសរុប (Vision globale) នូវចំណេះទាំងអស់របស់ខ្លួន ទោះបីជននោះ មានចំណេះស្ដួចស្ដើងយ៉ាងណាក៏ដោយ " លោក ប៉ូលវ៉ាលេរី បាននិយាយពីចំណេះសរុប ដែលមនុស្សម្នាក់ៗ ខំប្រឹងប្រែងសិក្សា ប្រមូលមកដាក់ក្នុងខួរក្បាលរបស់ខ្លួន ។ ដូច្នេះ ទស្សនវិជ្ជា ជាវិជ្ជាទូទៅ ដែលមនុស្សបានយកការពិចារណារបស់ខ្លួន ទៅក្រសោបយកមកទុកជាពុទ្ធិទូលំទូលាយ ដែលពិភពលោកសម័យថ្មី កំពុងតែឲ្យតម្លៃ ដោយឥតប្រកែកបាន ។ |
សំណួរ : គេពោលថា " តិចនិច ជាប្រតិបត្តិរបស់ស្យង់ ដូច្នេះ ទស្សនៈនេះ បានបញ្ជាក់ថា តិចនិច សព្វថ្ងៃនេះ ពឹងផ្អែកលើស្យង់ទាំងស្រុង ។ ចូររកឧទាហរណ៍ និងពន្យល់ឲ្យបានក្បោះក្បាយថា ៖ ស្យង់ ក៏ពឹងផ្អែកទាំងស្រុង ទៅលើតិចនិចដែរ " ។ |
|---|
ចម្លើយ : គេនិយមពោលថា " ស្យង់ ជារបកគំហើញ នៃទំនាក់ទំនង ដែលមានក្នុងតថៈ " ។ ដូច្នេះ ស្យង់ស្វែងរកសច្ចៈ ទោះសច្ចៈនេះ មានលក្ខណៈយ៉ាងណាក៏ដោយ ។ ហេតុនេះ ហើយបានជាយើងឃើញថា ស្យង់ពុំត្រូវការប្រធានវិស័យភាព (Subjectivité) ទេ ។ ជាមួយនឹងការខំប្រឹងប្រែង រិះរកគំហើញថ្មីៗ នៅក្នុងធម្មជាតិ ស្យង់បានខិតខំពន្យល់ ឲ្យឃើញប្រត្យក្ស នូវអ្វីដែលមាន ។ ឯចំណែកតិចនិចជា កម្រងល្បិចជាក់លាក់ ដើម្បីបង្កើតលទ្ធផល ដែលយល់ថា មានប្រយោជន៍ ។ អ្វីដែលមនុស្សត្រូវការ តិចនិចបានខំរិះរកលក្ខណៈពីរ ដើម្បីបម្រើសេចក្ដីត្រូវការនោះ គឺ ៖ ១. ប្រតិបត្តិ (Pratique) ... ជីវិតគ្រឿងយន្តស្វ័យប្រវត្តិនេះ ឲ្យមានរូបរាងឡើង ។ ដូច្នេះ មតិដែលពោលមកខាងលើនេះ ជាសំយោគនៃទ្រឹស្ដីត្រូវពីរ គឺ ស្យង់ក៏ពឹងលើតិចនិច ឯចំណែកតិចនិច ក៏ពឹងលើស្យង់ ដើម្បីញ៉ាំងឲ្យសម្រេចនូវគោលបំណងរបស់ខ្លួន ត្រូវនឹងសេចក្ដីប្រៀបប្រដូចមួយវគ្គ ដែលបានពោលថា ៖ " ស្យង់ បានសង់គ្រឹះដ៏ធំធេងនៃទ្រឹស្ដី ទស្សនវិជ្ជា ជាអ្នកគិតក្រោមសំណង់នោះ ដើម្បីស្វែងរកប្រភពច្បាស់លាស់ រីឯតិចនិច ជាឆ្អឹង និងសាច់នៃចំណង់ទាំងមូល ... ។ |
សំណួរ : បើស្យង់និយមការជាក់លាក់ បើស្យង់ មិនទទួលអ្វីទាំងឡាយ ដែលខ្វះភស្តុតាង តើស្យង់មានសច្ចៈដាច់ខាត ឬទេ ? ហេតុអ្វី? |
|---|
ចម្លើយ : |
សំណួរ : |
|---|
ចម្លើយ : |
សំណួរ : |
|---|
ចម្លើយ : |
សំណួរ : |
|---|
ចម្លើយ : |
សំណួរ : |
|---|
ចម្លើយ : |
សំណួរ : |
|---|
ចម្លើយ : |
សំណួរ : |
|---|
ចម្លើយ : |
សំណួរ : |
|---|
ចម្លើយ : |
សំណួរ : |
|---|
ចម្លើយ : |
សំណួរ : |
|---|
ចម្លើយ : |
សំណួរ : |
|---|
ចម្លើយ : |
សំណួរ : |
|---|
ចម្លើយ : |
សំណួរ : |
|---|
ចម្លើយ : |
សំណួរ : |
|---|
ចម្លើយ : |
សំណួរ : |
|---|
ចម្លើយ : |
សំណួរ : |
|---|
ចម្លើយ : |
សំណួរ : |
|---|
ចម្លើយ : |
សំណួរ : |
|---|
ចម្លើយ : |
សំណួរ : |
|---|
ចម្លើយ : |
រៀបរៀងដោយ : សុខ សុត្ថាល សាស្ត្រាចារ្យបវញ្ញាទស្សនវិជ្ជា
ឆ្នាំបោះពុម្ពផ្សាយ : ថ្ងៃទី ២៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៧៥
បោះពុម្ពដោយ : រោងពុម្ព មហាលាភ
0 comments:
Post a Comment