សំណួរ : អ្វីទៅហៅថា " វិចារ " |
|---|
ចម្លើយ : វិចារ គឺជាតំណជាប់ឥតដាច់ នៃគំនិតជាច្រើន ដើម្បីទៅដល់សន្និដ្ឋានមួយ ។ |
សំណួរ : តើគេអាចចាត់ទុក វិចារ ថា ជាចំណង របស់គំនិតបានឬទេ? |
|---|
ចម្លើយ : វិចារចងគំនិតជាច្រើន ដើម្បីឲ្យដល់សន្និដ្ឋានមួយ ដូច្នេះ គេអាចចាត់ទុក វិចារ ថា ជាចំណងនៃគំនិតបាន ។ |
សំណួរ : តើអំពើសំខាន់របស់គំនិត មានប៉ុន្មាន? |
|---|
ចម្លើយ : អំពើសំខាន់ៗរបស់គំនិតមាន បី គឺ ៖ ១. បញ្ញត្តិ (Concept) ២. វិនិច្ឆ័យ (Jugement) ៣. វិចារ (Raisonnement) |
សំណួរ : អ្វីទៅហៅថា បញ្ញត្តិ ? |
|---|
ចម្លើយ : បញ្ញត្តិ ជាន័យរបស់ពាក្យមួយ ជាអ្វីដែលគេនឹកដល់ កាលណាគេប្រើពាក្យមួយ ។ |
សំណួរ : តើមានបញ្ញត្តិជារូបីទេ ? |
|---|
ចម្លើយ : បញ្ញត្តិទាំងអស់ សុទ្ធតែអរូបី ដូច្នេះគ្មានបញ្ញត្តិរូបីទេ ។ |
សំណួរ : ហេតុអ្វីក៏បញ្ញត្តិ សុទ្ធតែអរូបី? |
|---|
ចម្លើយ : បញ្ញត្តិទាំងអស់ សុទ្ធតែអរូបី ព្រោះបញ្ញត្តិ ជាអំពើរបស់គំនិត ហើយគំនិតសុទ្ធតែអរូបី ។ |
សំណួរ : អ្វីទៅហៅថា វិនិច្ឆ័យ ? |
|---|
ចម្លើយ : វិនិច្ឆ័យ ជាអំពើមួយរបស់គំនិត ដែលតែងឲ្យលក្ខណៈទៅ បញ្ញត្តិ ។ ជាចំណង ដែលចងបញ្ញត្តិពីរ ឬបញ្ញត្តិជាច្រើនឲ្យជាប់គ្នា ។ |
សំណួរ : វិចារ ជាអ្វី? |
|---|
ចម្លើយ : វិចារ ជាការប្រមូលផ្ដុំ នូវវិនិច្ឆ័យពីរ ឬវិនិច្ឆ័យជាច្រើន ។ |
សំណួរ : អ្វីទៅហៅថា អនុមានញែក ? |
|---|
ចម្លើយ : អនុមានញែក គឺជាវិចារដែលញែក សន្និដ្ឋានចេញពីគោលការណ៍ទូទៅ ។ តក្ករូប ជាគំរូនៃអនុមានញែកមួយដែរ ។ ឧទាហរណ៍ : មនុស្សទាំងអស់ សុទ្ធតែត្រូវស្លាប់ ។ សូក្រាត ជាមនុស្សម្នាក់ ដូច្នេះ សូក្រាតត្រូវតែស្លាប់ដែរ ។ |
សំណួរ : តើគេចែកអនុមានញែក ជាប៉ុន្មានបែប ? គឺអ្វីខ្លះ? |
|---|
ចម្លើយ : គេចែកអនុមានញែក ជាពីរបែបគឺ ៖ ១. អនុមានញែកតាមរូបរាង (déduction formelle) |
សំណួរ : តើគេអាចហៅ អនុមានញែក តាមរូបរាងថា ជាអនុមានញែកវិភាគ បានឬទេ ? |
|---|
ចម្លើយ : គេអាចហៅ អនុមានញែក តាមរូបរាងថា ជាអនុមានញែកវិភាគ (déduction analytique) បាន ។ |
សំណួរ : តើអនុមានញែកគណិតវិទ្យា អាចហៅថា អនុមានញែកសំយោគ (déduction synthétique) បានឬទេ? |
|---|
ចម្លើយ : យើងដឹងថា គណិតវិទ្យា ជាស្យង់ ដែលរៀនអំពីចំនួន ហើយអនុមានញែកសំយោគ ក៏មានកម្មវត្ថុ ជាចំនួនដែរ ដូច្នេះ យើងអាចហៅ អនុមានញែកគណិតវិទ្យា ថាជា អនុមានញែកសំយោគ បានដែរ ។ |
សំណួរ : ក្រៅពីគណិតវិទ្យា តើមានស្យង់ណាខ្លះ ដែលត្រូវការប្រើ អនុមានញែក ? ហេតុអ្វី ? |
|---|
ចម្លើយ : ក្រៅពីគណិតវិទ្យា គេត្រូវការអនុមានញែក ទៅប្រើក្នុងស្យង់ពិសោធ ។ ព្រោះស្យង់ពិសោធ ត្រូវការភាពល្អិតល្អន់ ដូចគណិតវិទ្យា ដែរ ។ |
សំណួរ : អ្វីទៅហៅថា អនុមានរួម ? |
|---|
ចម្លើយ : អនុមានរួម ជាវិចារដែលចេញពីការពិសេសជាច្រើន ដើម្បីរួមឲ្យបានជាច្បាប់ទូទៅមួយ ។ |
សំណួរ : តើអនុមានរួម មានគោលដៅយ៉ាងដូចម្ដេច? ចូររកឧទាហរណ៍ ។ |
|---|
ចម្លើយ : អនុមានរួម មានគោលដៅ ចង់ជ្រើសរើសលក្ខណៈរួមមួយ ។ ហេតុដូច្នេះហើយ បានជាអនុមានរួម ខំប្រមូលយកការសង្កេតជាច្រើន មកពិនិត្យ ។ ឧទាហរណ៍ : ខ្ញុំសង្កេតឃើញ ឪពុកមិត្តខ្ញុំស្លាប់
ដូច្នេះ ខ្ញុំក៏ត្រូវតែស្លាប់ ហើយមនុស្សទាំងអស់ ត្រូវតែស្លាប់ដែរ ។ |
សំណួរ : តើការសន្និដ្ឋានដោយវិធី ប្រើអនុមានរួម សុទ្ធតែត្រូវទាំងអស់ ឬយ៉ាងដូចម្ដេច ? |
|---|
ចម្លើយ : អនុមានរួម ដែលធ្វើឡើងភ្លាមៗជាច្រើន តែងជួបនឹងកំហុស ហើយពុំសូវបានត្រឹមត្រូវទេ ។ ឧទាហរណ៍ :
|
សំណួរ : អ្វីទៅហៅថា វិភាគ ? |
|---|
ចម្លើយ : វិភាគ គឺពន្យល់ ឬ ជាអ្នកបំបែកវត្ថុមួយ ទៅជាធាតុផ្សេងៗ ។ |
សំណួរ : តើវិភាគ ចែកចេញជាប៉ុន្មានយ៉ាង ? គឺអ្វីខ្លះ ? |
|---|
ចម្លើយ : វិភាគ ចែកចេញជាពីរយ៉ាងគឺ ៖ ១. វិភាគពិត (analyse réelle) |
សំណួរ : អ្វីទៅហៅថា វិភាគពិត ? |
|---|
ចម្លើយ : ដែលហៅថា វិភាគពិត គឺគេយករូប ឬសារធាតុ ឬបាតុភូតរូបវិទ្យា ដែលត្រូវសិក្សា ឬពិនិត្យនោះមកបំបែក ឲ្យទៅជាចំណែកដាច់ពីគ្នា ។ ជួនកាល គេកាត់វត្ថុ ដែលត្រូវធ្វើវិភាគនេះជាដុំៗ ដើម្បីស្វែងរកធាតុពិត របស់វត្ថុនោះ ។ |
សំណួរ : តើ វិភាគគំនិត ជាវិភាគដូចម្ដេច? |
|---|
ចម្លើយ : វិភាគគំនិត គឺបំបែកកត្ដាផ្សេងៗ នៃ បាតុភូតមួយ ដោយប្រើតែគំនិត ។ |
សំណួរ : តើវិភាគ មានគោលបំណង យ៉ាងដូចម្ដេច ? |
|---|
ចម្លើយ : គោលបំណងនៃវិភាគពិត ឬវិភាគក្នុងគំនិត គឺធ្វើឲ្យបានយល់ កាន់តែច្បាស់ទៀត ។ វិភាគបំបែកធាតុ និងប្រមូលធាតុ ដែលដូចគ្នា ព្រមទាំងរៀបរយ តាមរបៀបយ៉ាងល្អ ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ វិភាគធ្វើធាតុទាំងឡាយ ឲ្យមានទំនាក់ទំនងគ្នាផង ។ |
សំណួរ : អ្វីទៅហៅថា សំយោគ ? |
|---|
ចម្លើយ : សំយោគ ជាការប្រមូលផ្ដុំធាតុផ្សេងៗទាំងឡាយ ឲ្យបានជាវត្ថុមួយ ។ |
សំណួរ : តើសំយោគ មានប៉ុន្មានបែប ? គឺអ្វីខ្លះ ? |
|---|
ចម្លើយ : សំយោគ មានពីរបែបគឺ ៖ ១. សំយោគគិត (synthèse réelle) |
សំណួរ : តើវិភាគ និងសំយោគ មានទំនាក់ទំនង រវាងគ្នាឬទេ ? |
|---|
ចម្លើយ : វិភាគ និងសំយោគ ជាសកម្មភាពពីររបស់ចិត្ត ដែលត្រូវការគ្នាទៅវិញទៅមក ។ វិភាគ មិនអាចប្រព្រឹត្តទៅ ដោយគ្មានសំយោគទេ ហើយសំយោគ ក៏ដូចគ្នាដែរ ។ |
សំណួរ : តើ វិភាគ និងសំយោគ មានផលប្រយោជន៍យ៉ាងដូចម្ដេចខ្លះ? |
|---|
ចម្លើយ : វិភាគ និងសំយោគ មានផលប្រយោជន៍ផ្សេងគ្នា គឺ វិភាគជាឧបករណ៍ នៃ របកគំហើញធាតុ ដែលកប់ខ្លួន តែជាធាតុ ដែលមានរួចមកហើយ ។ សំយោគ ជាឧបករណ៍សម្រាប់បង្ហាញ និងពន្យល់ឲ្យបានច្បាស់ នូវរបកគំហើញមួយ ព្រោះសំយោគ ជាអ្នកបង្រួមមកវិញ នូវការណ៍ទាំងអស់ ដែលវិភាគជាអ្នករកឃើញ ។ |
សំណួរ : អ្វីទៅហៅថា អព្ភន្តរញាណ ? |
|---|
ចម្លើយ : អព្ភន្តរញាណ ជាភាពរបស់ពុទ្ធិដំបូងបំផុត ជាគំហើញផ្ទាល់ ឬជាចំណាប់ភ្លាម ដោយពុំចាំបាច់មានអ្នកបណ្ដាល ។ ដូច្នេះ អព្ភន្តរញាណ ជាពុទ្ធិគ្មានតិចនិច និងគ្មានអ្នកបណ្ដាល ជាពុទ្ធិដែលកើតឡើង ដោយអាថ៌កំបាំង ។ |
សំណួរ : តើ អព្ភន្តរញាណ មានប៉ុន្មានបែប ? គឺអ្វីខ្លះ ? |
|---|
ចម្លើយ : អព្ភន្តរញាណ មានបួនបែប គឺ ៖ ១. អព្ភន្តរញាណចិត្តវិទ្យា ២. អព្ភន្តរញាណឥន្ទ្រិយ ៣. អព្ភន្តរញាណបញ្ញា ៤. អព្ភន្តរញាណប្រាកដ |
រៀបរៀងដោយ : សុខ សុត្ថាល សាស្ត្រាចារ្យបវញ្ញាទស្សនវិជ្ជា
ឆ្នាំបោះពុម្ពផ្សាយ : ថ្ងៃទី ២៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៧៥
បោះពុម្ពដោយ : រោងពុម្ព មហាលាភ
0 comments:
Post a Comment